„Najpierw masa, potem rzeźba” – czyli o tym, czy dzięki systematycznej aktywności fizycznej i bez dodatkowych wspomagaczy jesteśmy w stanie rozbudować mięśnie oraz jak zmienia się nasz cały układ mięśniowy pod wpływem wysiłku fizycznego.
Wpływ treningu fizycznego na mięśnie szkieletowe, w dużej mierze zależy od rodzaju i intensywności danego wysiłku. Najkorzystniejszy dla organizmu jest systematyczny oraz długotrwały trening, o umiarkowanej intensywności. Jednym z najłatwiej dostrzegalnych i miarowych efektów aktywności fizycznej jest wzrost masy i siły mięśniowej. Rozbudowanie masy mięśniowej jest wynikiem stopniowego zwiększenie zawartości białek kurczliwych – aktyny i miozyny, w miofibrylach mięśni szkieletowych. W efekcie prowadzi to do powiększenia średnicy włókien mięśniowych i widocznych zmian w wyglądzie mięśni.
Dzięki regularnym treningom fizycznym, w mięśniach szkieletowych powstają nowe sieci naczyń włosowatych, czyli kapilary. Zjawisko to w znacznym stopniu ułatwia dostęp tlenu i substancji odżywczych do mięśni, a także powoduje szybsze i sprawniejsze usuwanie produktów przemiany materii np. kwasu mleczanowego (mlekowego). Dobrze dotlenione mięśnie, również usprawniają obwodowe krążenie krwi i odpływ limfy wraz z toksycznymi substancjami do węzłów chłonnych.
Mioglobina, podobnie jak i hemoglobina, jest białkiem wiążącym tlen i występuje w komórkach mięśni szkieletowych oraz w mięśniu sercowym. Ze względu na większe powinowactwo do tlenu, mioglobina „odbiera” cząsteczki tlenu od hemoglobiny i transportuje je z błony komórek mięśniowych do mitochondriów. W konsekwencji mięśnie stają się bardziej dotlenione, wykazują wyższy potencjał przemian beztlenowych, zwiększa się ich tolerancja na zakwaszenie i w znacznym stopniu wzrasta ich zdolność do regeneracji.
Rys. Fizjologiczny mechanizm skurczu mięśni szkieletowych
Kolejnym korzystnym aspektem, związanym z podejmowaniem regularnej aktywności fizycznej jest utrzymanie prawidłowej długości i elastyczności mięśni. Aby zapobiegać bolesnym napięciom mięśniowym, po każdym treningu należy wykonywać ćwiczenia rozciągające, np. stretching. Wpływa on pozytywnie na uelastycznienie oraz na ukrwienie mięśni, a także chroni przed ich naderwaniem i rozerwaniem podczas uprawiania sportu.
Mięśnie mają również wpływ na kształtowanie prawidłowej postawy ciała. Niezwykle ważną rolę odgrywają w tym procesie mięśnie posturalne, a w szczególności mięśnie głębokie grzbietu. Warunkują one wyprostną postawę ciała i zachowanie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Dobrze rozbudowany gorset mięśniowy, ochrania kręgosłup przed powstaniem nadmiernych kifotyzacji i lordotyzacji, przeciwdziałając tym samym przed dolegliwościami bólowymi, we wszystkich odcinkach kręgosłupa. Dzięki specjalnie dobranym ćwiczeniom stabilizacyjnym kręgosłup dodatkowo możemy się uchronić przed powstawaniem dyskopatii i zmian przeciążeniowych, które są najczęściej spowodowane złą pozycją ciała, nieprawidłowymi nawykami dotyczącymi siedzenia czy dźwigania, ale przede wszystkim zbyt osłabionymi mięśniami głębokimi grzbietu, które nie są w stanie przyjąć tak dużych obciążeń.
Bibliografia:
- Bernatek-Brzózka P., Brzózka T.: Fitness dla kobiet., Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław, 2010 r.
- Brich K., MacLaren D., George K.: Fizjologia sportu. Krótkie wykłady., Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2008
- Eberhardt A.: Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej z elementami fizjologii ogólnej człowieka., Wydawnictwo Almamer, Warszawa 2008.
- Pawlikowski A.: Pozytywny wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka., SOSW w Toruniu, http://www.sosw.torun.pl/publikacje_pliki/Pozytywny%20wplyw%20aktywnosci%20fizycznej.pdf
- Zaniewicz D., Jagier A., Drygas W. i wsp.: Wpływ wieku na zdolność do wykonywaniu wysiłków krótkotrwałych i długotrwałych., Medycyna Sportowa, 2005 r.
- Muscle Physiology., http://physproject-2011.wikispaces.com/M.+MUSCLE+PHYSIOLOGY