Czy zastanawialiście się kiedyś z ilu kości zbudowany jest nasz kręgosłup? Czym tak naprawdę jest kifoza i lordoza? Dzięki czemu zawdzięczamy ruchomość naszego kręgosłupa? I gdzie dokładnie umiejscowiony jest rdzeń kręgowy? Czyli przed nami pierwsza część anatomicznej dawki wiedzy dotyczącej kręgosłupa 🙂
Kręgosłup (columna vertebralis) zbudowany jest z 33 lub 34 kręgów, połączonych ze sobą za pomocą stawów, więzozrostów oraz chrząstkozrostów. W zależności od lokalizacji kręgów wyróżnia się: 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 4-5 kręgów guzicznych.
Kręgami prawdziwymi, stanowiącymi ruchomą część kręgosłupa nazywa się kręgi odcinka szyjnego, piersiowego oraz lędźwiowego, zaś do kręgów rzekomych zalicza się odcinek krzyżowo-guziczny, który jest nieruchomy. Patrząc na kręgosłup od strony bocznej, można zauważyć cztery krzywizny. Wypukłość kręgosłupa skierowaną do przodu, występującą w odcinku szyjnym i lędźwiowym, nazywa się lordozą. Kifoza, jest wypukłością kręgosłupa zwróconą do tyłu i występuje w odcinku piersiowym oraz krzyżowo-guzicznym.
Kręgosłup w organizmie człowieka pełni wiele ważnych funkcji, m. in. podporową, lokomocyjną, ochronną dla rdzenia kręgowego i nerwów rdzeniowych, amortyzuje wstrząsy, a także dzięki krzywiznom pozwala utrzymać równowagę organizmu.
W typowej budowie kręgu wyróżnia się:
- trzon kręgu – stanowi przednią część kręgu, jest kształtu owalnego, a jego chropowate powierzchnie zrastają się z krążkiem międzykręgowym;
- łuk kręgu – wraz z trzonem ogranicza otwór kręgowy, odchodzi od niego siedem wyrostków;
- wyrostek kolczysty – od łuku kręgu odchodzi ku tyłowi, jest nieparzysty, łączą się z nim mięśnie i więzadła;
- wyrostki poprzeczne – występują parzyście i odchodzą na boki od łuku kręgu;
- wyrostki stawowe – wyróżnia się dwa górne i dwa dolne, znajdują się na nich powierzchnie stawowe niezbędne do połączenia z sąsiadującymi kręgami.
W każdym odcinku kręgosłupa, kręgi nieznacznie różnią się od siebie.
Cechą charakterystyczną kręgów odcinka szyjnego jest występowanie otworów w wyrostkach poprzecznych, a także rozdwojony na końcu wyrostek kolczysty. Kręg szczytowy (C1) i kręg obrotowy (C2) odbiegają budową od pozostałych kręgów szyjnych.
W odcinku piersiowym kręgi dodatkowo posiadają tzw. dołki żebrowe górne i dolne, niezbędne do połączenia z głowami żeber. Wyrostki kolczyste w części piersiowej stopniowo zwiększają swą długość i zachodzą na siebie „dachówkowato”, a otwór kręgowy jest mniejszy niż w odcinku szyjnym.
Kręgi odcinka lędźwiowego są znacznie bardziej masywne od pozostałych, gdyż przenoszona jest na nie duża część ciężaru ciała. Wyrostki poprzeczne zostają zastąpione wyrostkami dodatkowymi, wyrostek kolczysty jest krótki, a otwór kręgowy węższy niż w poprzednich kręgach.
Kość krzyżowa jest charakterystyczna, za względu na zrośnięte kręgi krzyżowe w jedną całość. Kształtem przypomina ona klin, którego podstawa łączy się z V kręgiem lędźwiowym. Na kości krzyżowej wyróżnia się dwie powierzchnie: przednią – miedniczną, która jest gładka i wklęsła z charakterystycznymi kresami poprzecznymi i czterema parami otworów krzyżowych miednicznych, a także tylną – grzbietową, nierówną i wypukłą, na której wyróżnia się pięć grzebieni krzyżowych:
- pośrodkowy – jest nieparzysty, powstał ze zrośnięcia się wyrostków kolczastych i przebiega wzdłuż linii pośrodkowej kości krzyżowej;
- pośrednie – parzyste, utworzone z wyrostków stawowych;
- boczne – parzyste, powstałe ze zrośnięcia się wyrostków poprzecznych.
Kość krzyżowa łączy się z kością guziczną dzięki rożkom krzyżowym, które także ograniczają po bokach rozwór krzyżowy.
Kość guziczną stanowi 4 – 5 szczątkowych kręgów guzicznych, w których budowie wyróżnia się tylko trzony, fragmentaryczne wyrostki poprzeczne oraz wyrostki stawowe górne.
Kręgi ruchomej – przedkrzyżowej części kręgosłupa połączone są ze sobą poprzez:
więzozrosty;
chrząstkozrosty;
stawy.
Pierwsza dawka wiedzy dotyczącej anatomii kręgosłupa już za nami! Teraz już wiadomo, że każdy z nas ma lordozę – a nawet dwie :), że w kanale kręgowym swój przebieg ma rdzeń kręgowy, że kręgi kości krzyżowej stanowią jedną całość oraz że kręgosłup spełnia niezwykle ważne funkcje w naszym organizmie.
Ciąg dalszy anatomicznych ciekawostek już w kolejnych artykułach 😉