Ząbki czosnku, syrop z cebuli, gorący rosół, wygrzewanie pod pierzyną oraz nacieranie pleców spirytusem.. to tylko niektóre domowe sposoby na walkę z choróbskiem, kiedy dopada nas przeziębienie czy grypa. A czy istnieją inne skuteczne metody na walkę z armią wirusów i bakterii? Czy aktywność fizyczna ma jakikolwiek wpływ na nasz układ immunologiczny? I czy lepiej szczepić, czy biegać?
Układ immunologiczny odgrywa w organizmie człowieka niezmiernie istotną rolę. Do głównych zadań układu limfatycznego należy zapobieganie infekcjom powodowanym przez liczne patogeny (m.in. bakterie, wirusy), a także zwalczanie komórek nowotworowych oraz toksyn. Jedynie rozsądny i umiarkowany wysiłek fizyczny wpływa korzystnie na układ odpornościowy, natomiast – co ciekawe, zbyt duże obciążenia doprowadzają do osłabienia odpowiedzi immunologicznej, a tym samym do ograniczenia naszej odporności na różnorodne patogeny.
Rys. Zależność między aktywnością ruchową, układem odpornościowym, a ryzykiem wystąpienia infekcji
Aktywność fizyczna przyczynia się do intensyfikacji poziomu limfocytów, a w szczególności komórek NK (Natural Killer), które biorą udział w początkowych etapach odpowiedzi nieswoistej organizmu. Pod wpływem wysiłku o umiarkowanej intensywności, wzrasta również poziom granulocytów obojętnochłonnych (neutrofili), które w istotnym stopniu uczestniczą w reakcji odpornościowej przeciwko bakteriom i innym patogenom. Zwiększa się także ich zdolność do fagocytozy (niszczenia drobnoustrojów), ale przy zbyt intensywnym i długotrwałym wysiłku, zdolność ta zostaje w znacznym stopniu obniżona.
Systematyczne treningi sportowe wpływają na wzrost stężenia immunoglobulin typu IgG oraz IgM – przeciwciała uczestniczące odpowiedzi wtórnej, szybko reagujące na obecność nawet kilku patogenów jednocześnie, chroniące organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnątrzkomórkowymi.
Dodatkowo pod wpływem aktywności fizycznej, we krwi wzrasta liczba opsonin, czyli przeciwciał, które zasadniczo oddziaływają na proces fagocytozy. Zjawisko opsonizacji, polegające na przyłączeniu i oddziaływaniu odpowiednich cząsteczek na patogen, co w znacznym stopniu ułatwia rozpoczęcie i zajście procesu fagocytozy, który to proces pełni podstawową rolę w reakcjach obronnych organizmu.
Ryzyko zachorowań na infekcje górnych dróg oddechowych w dużej mierze zależy od intensywności podejmowanego treningu fizycznego. Osoby niećwiczące, należą do grupy średniego ryzyka zachorowania na infekcje górnych dróg oddechowych. Systematyczna i umiarkowana aktywność fizyczna obniża ryzyko zachorowań do minimum. Natomiast sportowcy podejmujący zbyt intensywny wysiłek fizyczny, doprowadzają organizm do przetrenowania, paradoksalnie doprowadzając do osłabienia odporności i mechanizmów obronnych organizmu.
Na przykładzie zależności pomiędzy aktywnością fizyczną, a układem immunologicznym doskonale widać, jak bardzo prawdziwe jest powiedzenie „co za dużo, to nie zdrowo”! Nie dajmy się nabierać na cudowne środki farmakologiczne, które wyleczą nas ze wszystkich możliwych dolegliwości. Dbajmy o siebie i codziennie pamiętajmy o tym, że to ruch jest najlepszym lekarstwem – na wszystko.
Bibliografia:
- Ronikier A.: Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji., Wydawnictwo Biblioteka Trenera, Warszawa 2008.
- Pawlikowski A.: Pozytywny wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka., SOSW w Toruniu, dok. elektr., http://www.sosw.torun.pl/publikacje_pliki/Pozytywny%20wplyw%20aktywnosci%20fizycznej.pdf
- Tomaszewska L.: Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej z elementami fizjologii ogólnej człowieka. ALMAMER. Warszawa, 2008, str. 285-293.
- Kurowski M., Jak wysiłek wpływa na odporność?, XI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Alergia Astma Immunologia Kliniczna, Łódź, 2011 r., dok. elektr., http://www.mojealergie.pl/wszystko_o_alergii/dla_aktywnych/warto_wiedziec_1/jak_wysilek_wplywa_na_odpornosc__1.html
- Jaskólski A., Jaskólska A.: Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego z zarysem fizjologii człowieka., Wydawnictwo AWF Wrocław, Wrocław 2006.
- Elberhardt A.: Wprowadzenie do fizjologii i metodyki rekreacji ruchowej., Wydawnictwo Almamer, Warszawa 2011.
- Steve Wood: Wildland Firefighting and the Immune Response, dok. elektr., http://www.fs.fed.us/t-d/pubs/htmlpubs/htm00512855/page02.htm