Kategoria:

Mięśnie grzbietu

Kolejna dawka wiedzy anatomicznej dotyczącej kręgosłupa. Tym razem pod lupę bierzemy mięśnie grzbietu pokrywające nasz cały kręgosłup, a odpowiadające m.in za stabilizację czynną i naszą pozycję wyprostną.

Dlatego biorąc pod uwagę budowę, pochodzenie, czynność, a także położenie mięśni grzbietu, dzieli się je na dwie grupy, na: warstwę powierzchowną i warstwę głęboką.

Powierzchowna grupa mięśni rozciąga się między wyrostkami kolczystymi kręgów, a kośćmi obręczy kończyny górnej i kością ramienną. Dlatego warto wiedzieć, że prawie wszystkie mięśnie powierzchowne grzbietu są silnie rozwinięte, pokrywając całą powierzchnię grzbietową tułowia. Dodatkowo warto wiedzieć, że unerwienie mięśni tej grupy pochodzi od gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych.

Mięśnie powierzchowne (rys. 1) dzieli się na dwie podgrupy:

1. mięśnie kolcowo-ramienne:

czworoboczny – usytuowany jest w górnej części grzbietu; natomiast pojedynczy mięsień kształtem zbliżony jest do trójkąta; wyróżnia się w nim trzy części: zstępującą, poprzeczną i wstępującą; dodatkowo czynnościowo odpowiada za obustronne przyciągnięcie łopatek do kręgosłupa i prostowanie odcinka szyjnego.

najszerszy grzbietu – szeroki przyczep początkowy obejmuje wyrostki kolczyste kręgosłupa lędźwiowego, Th6-Th12 i grzebień biodrowy; kierując się do boku i ku górze mięsień kończy się na guzku mniejszym kości ramiennej; przede wszystkim obniża uniesione ramię, a ponadto przywodzi i nawraca je do wewnątrz.

równoległoboczne – mniejszy i większy; kształtem przypominają czworokąt i leżą pod mięśniem czworobocznym; dodatkowo odpowiadają za zbliżenie łopatki do kręgosłupa i uniesieniu jej ku górze.

dźwigacz łopatki – położony jest na bocznej powierzchni szyi, rozpięty od C1-C4 do kąta górnego łopatki; współpracuje z mięśniami równoległobocznymi i wspomaga ruch łopatki w górę.

2. mięśnie kolcowo-żebrowe:

zębaty tylny górny – leży pod mięśniem równoległobocznym; rozpoczyna się na wyrostkach kolczystych C6, C7, Th1, Th2, a kończy się na zewnętrznych powierzchniach żeber od II-V; jest pomocniczym mięśniem wdechowym.

zębaty tylny dolny – jest ukryty pod mięśniem najszerszym grzbietu; przyczep początkowy stanowią wyrostki kolczyste Th11-L2, zaś przyczep końcowy znajduje się na dolnych brzegach czterech ostatnich żeber.

kręgosłup mięśnie 1 Rys. 1. Powierzchowne mięśnie grzbietu

 

Mięśnie położone w warstwie głębokiej (rys. 2), charakteryzują się tym, że biegną wzdłuż kręgosłupa – to znaczy, od kości krzyżowej do podstawy czaszki, po obu stronach wyrostków kolczystych. Przede wszystkim są to mięśnie wrzecionowate, unerwione przez gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych. Dlatego oddziaływają one na kręgosłup, dzięki czemu możliwe jest utrzymanie kręgosłupa w stałym napięciu wyprostnym – posturalnym. Podsumowując, pełnią bardzo ważną rolę w stabilizacji.

Wyróżnia się trzy zespoły mięśni głębokich:

1. pasmo boczne:

– mięsień płatowaty – pokrywa kark; działając obustronnie zgina głowę ku  tyłowi, a jednostronnie skręca głowę w tę samą stronę, przechylając twarz ku  górze;

mięsień prostownik grzbietu – jest jednym z najdłuższych i największych mięśni głębokich grzbietu; jednak w przebiegu włókien różnicuje się na:

    • m. biodrowo-żebrowy – silny zginacz kręgosłupa w kierunku bocznym,
    • m. najdłuższy – zgina głowę ku tyłowi i pochyla w tę samą stronę.

 

mięśnie międzypoprzeczne – występują między wyrostkami poprzecznymi kręgów, dlatego stabilizują kręgosłup i zginają go w stronę boczną.

2. pasmo przyśrodkowe – funkcją tych mięśni jest stabilizacja kręgosłupa, dodatkowo umożliwiają też ruchy prostowania i zginania kręgosłupa, ponadto skłony w płaszczyźnie czołowej oraz skręcanie kręgosłupa na boki. A są to mięśnie: półkolcowy, wielodzielny, kolcowy.

3. pasmo podpotyliczne – obustronny skurcz powoduje zgięcie głowy do tyłu, natomiast jednostronny zgina głowę do boku i dodatkowo ją skręca.

 

kręgosłup mięśnie 2

Rys. 2. Mięśnie głębokie grzbietu

Kategoria:

O więzozrostach, chrząstkozrostach i stawach

Kontynuując budowę anatomiczną kręgosłupa dziś opiszemy w jaki sposób połączone są ze sobą poszczególne kręgi i dowiemy się dzięki jakim strukturom nasz kręgosłup jest ruchomy i z czego zbudowany jest „dysk” czyli krążek międzykręgowy.

Na początku musimy wiedzieć, że wszystkie kręgi ruchomej – przedkrzyżowej części kręgosłupa połączone są ze sobą poprzez:

  • więzozrosty;
  • chrząstkozrosty;
  • stawy.

Więzozrosty są tworem tkanki łącznej właściwej, których zadaniem jest scalać ze sobą kości kręgosłupa. Wyróżnia się więzadła długie – biegnące wzdłuż całej przedkrzyżowej części kręgosłupa, oraz więzadła krótkie – łączące ze sobą poszczególne kręgi.

Do więzadeł długich zalicza się:

  • więzadło podłużne przednie;
  • więzadło podłużne tylne;
  • więzadło nadkolcowe;
  • więzadło karkowe.

A do więzadeł krótkich należą:

  • więzadła żółte;
  • więzadła międzykolcowe;
  • więzadła międzypoprzeczne.

 

nr 1

Rys. Więzadła kręgosłupa, widok od strony bocznej

 

Chrząstkozrosty w kręgosłupie pojawiają się pod postacią krążków międzykręgowych, łączących ze sobą sąsiadujące trzony kręgów. Zbudowane są  z  tkanki chrzęstnej włóknistej, zawierającej duże ilości kolagenu, dzięki czemu są  odporne na rozciąganie i mało podatne na kompresję.

Krążek międzykręgowy składa się z:

  • obwodowo położonego pierścienia włóknistego, który ukształtowany jest z tkanki zbitej, trwałej, zawierającej duże ilości kolagenu typu I,
  • jądra miażdżystego umiejscowionego w części centralnej, zbudowanego z tkanki łącznej wiotkiej o konsystencji galaretowatej.

nr 2

 

Rys. Budowa krążka międzykręgowego

 

Łącznie w kręgosłupie występują 23 krążki, które także mają wpływ na ukształtowanie krzywizn kręgosłupa, a dzięki takiej budowie amortyzują wstrząsy chroniąc tym samym rdzeń kręgowy i mózgowie, a  także umożliwiając zachowanie ruchomości kręgosłupa. Wraz z  wiekiem ilość wody, substancji mineralnych i  kolagenu w  chrząstce znacznie się zmniejsza i  grubość krążka maleje, co  w  następstwie jest przyczyną częstych chorób i urazów kręgosłupa.

Stawy kręgosłupa są od siebie funkcjonalnie zależne, gdyż należą do grupy stawów sprzężonych. Tego typu połączenie możliwe jest dzięki anatomicznie przystosowanym powierzchniom stawowym położonym na wyrostkach stawowych górnych i dolnych.

W połączeniu kręgosłupa z czaszką, wyróżnia się:

  • staw głowowy górny – szczytowo-potyliczny,
  • staw głowowy dolny – stawy szczytowo-obrotowe boczne oraz staw pośrodkowy.