W przeciwieństwie do zmian fizjologicznych, jakie zachodzą w układzie krążenia pod wpływem regularnej aktywności ruchowej, struktury układu oddechowego nie ulegają tak istotnym i zauważalnym modyfikacjom, jednak mimo to odrywają istotną rolę w funkcjonowaniu całego organizmu m.in. w znacznym stopniu przyczynia się do lepszego zaopatrzenia tkanek w tlen.
Trening fizyczny, a w szczególności trening o charakterze wytrzymałościowym, przyczynia się do zwiększenia siły głównych oraz pomocniczych mięśni oddechowych. Zjawisko to wpływa korzystnie na wydolność organizmu, gdyż mięśnie te stają się bardziej wydajne i wolniej się męczą, wydłużając tym samym czas ich pracy. Ponad to, silne mięśnie oddechowe kształtujące bezpośrednio mięśnie klatki piersiowej, wpływają pozytywnie na prawidłową postawę ciała.
Średnia pojemność życiowa płuc u zdrowej, dorosłej kobiety wynosi ok. 3,2 l, a u mężczyzny to ok. 4.5 l. U osób regularnie podejmujących aktywność fizyczną, wartości te stopniowo wzrastają i w konsekwencji znacznie zwiększa się pojemność życiowa płuc, nawet do 6 l.
Wentylacja minutowa określa ilość powietrza, jaka dostaje się do układu oddechowego, w przeciągu jednej minuty. W stanie spoczynku, w trakcie jednego spokojnego wdechu, do płuc trafia średnio 500 ml powietrza, a przeciętna częstość oddechów na minutę wynosi ok. 10, wobec tego, u zdrowej, dorosłej osoby będącej w spoczynku, wentylacja minutowa jest równa ok. 6 l/min. Podczas podejmowania maksymalnego wysiłku, u osób wytrenowanych w znaczny sposób wzrasta poziom maksymalnej wentylacji płuc i może osiągnąć wartość nawet do 240 l/min, a u osób nieaktywnych fizycznie zaledwie 80-100 l/min.
Rys. Schemat procesu wymiany gazowej w płucach i tkankach
Udowodniono, że systematyczne treningi sportowe, wraz ze wzrastającym obciążeniem powodują zwiększenie pojemności dyfuzyjnej płuc (DL). Jest to wartość określająca dyfuzyjne przenikanie cząsteczek gazu między pęcherzykami płucnymi, a transportowaną w naczyniach włosowatych płuc krwią. W efekcie zwiększona powierzchnia wymiany gazów, zdecydowanie usprawnia proces wymiany gazowej w szczytowych segmentach płuc i korzystnie wpływa na wydolność fizyczną.
Regularna aktywność fizyczna w znaczący sposób wpływa na zmianę sposobu mechaniki oddychania. Dzięki wzmocnionym mięśniom oddechowym, które są bardziej odporne na zmęczenie, oddechy stają się głębsze i zmniejsza się ich częstotliwość. Prowadzi to również to większego zaangażowania mięśni tłoczni brzusznej i zmiany toru oddechowego, z piersiowego (żebrowego) na piersiowo-brzuszny (żebrowo-przeponowy), który wpływa na lepszy dopływ tlenu do tkanek, a tym samym znacznie usprawniają procesy zaopatrzenia całego organizmu w tlen.
Więc.. oddychaj na zdrowie!
Bibliografia:
- Górski J.: Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010
- Ronikier A.: Fizjologia wysiłku w sporcie, fizjoterapii i rekreacji., Wydawnictwo Biblioteka Trenera, Warszawa 2008.
- Paprocka-Borowicz M., Demczyszak I., Kuciel-Lewandowska J.: Fizjoterapia w chorobach układu oddechowego., Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2009.
- Pawlikowski A.: Pozytywny wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka., SOSW w Toruniu, http://www.sosw.torun.pl/publikacje_pliki/Pozytywny%20wplyw%20aktywnosci%20fizycznej.pdf
- The respiratory system., http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hlw/system.html