…„kości zostały rzucone”! Firmy farmaceutyczne prześcigają się w produkowaniu leków, maści i zastrzyków, które gwarantują poprawę stanu naszych kości, stawów i więzadeł. A czy są może inne sposoby na silne stawy i kości? Co dzieje się w naszym układzie kostnym pod wpływem aktywności fizycznej? Co powinniśmy robić, aby skutecznie wzmacniać swoje kości, bez łykania garści leków?
Systematyczna aktywność fizyczna, już od najmłodszych lat ma niezmiernie istotny wpływ na kształtowanie prawidłowego kośćca. Ruch przyczynia się do wzrostu masy tkanki kostnej i poziomu wysycenia jej związkami mineralnymi. Zgodnie z prawem Delpecha-Wolffa, które podkreśla, że prawidłowy wzrost kości może nastąpić tylko pod wpływem działania równomiernie rozłożonych sił nacisku i pociągania. Zarówno nacisk dynamiczny, jak i statyczny muszą być zrównoważone, gdyż za duże obciążenie może spowodować zahamowanie, a nawet zatrzymanie wzrostu kostnego, a w wypadku przewagi sił pociągania wzrost kostny zostaje nadmiernie pobudzony.
Odpowiednio dobrany trening, w zależności od wieku, płci i stanu ogólnego organizmu, ma wpływ na fizjologiczne modelowanie powierzchni stawowych. Już kilkudniowa akinezja czy unieruchomienie doprowadza do zesztywnienia stawu, powodując tym samym zmiany w strukturze powierzchni stawowych.
Zwiększony poziom 
elastyczności i sprężystości więzadeł jest kolejnym efektem systematycznego i optymalnego wysiłku fizycznego. Odpowiedni stan fizjologiczny więzadeł, często zapobiega przed poważnymi uszkodzeniami mechanicznymi. Przyczynia się to także do zwiększonego zakresu ruchomości w stawach – należy jednak być rozważnym przy doborze aktywności fizycznej, żeby nie doprowadzić do hipermobilności stawów. Nadmierna ruchomość zwykle objawia się przewlekłym bólem stawów, częstymi zwichnięciami i podwichnięciami oraz pogłębioną lordozą lędźwiową.
Dodatkowo wyższy poziom uwapnienia, skutkujący zwiększoną wytrzymałością mechaniczną kości przyczynia się do kształtowania prawidłowego kośćca. W wieku młodzieńczym zapobiega i chroni przed wadami postawy m.in. skoliozami, zaś w wieku późniejszym skutecznie przeciwdziała powstawaniu zmian ostoporotycznych, na które narażone są głównie kobiety.
Dzięki aktywności fizycznej, zostaje także lepiej odżywiona chrząstka stawowa. Pod wpływem ruchu, zwiększa się produkcja płynu w stawie (mazi stawowej), która chroni powierzchnie stawowe przed nadmiernym tarciem. W konsekwencji niedobory mazi stawowej, mogą doprowadzić do poważnych odkształceń powierzchni stawowych oraz przewlekłych dolegliwości bólowych.
Jeśli chcesz zachować zdrowe stawy, więzadła i kości, ruszaj się! Dzięki regularnej aktywności fizycznej, możliwy jest przyrost mineralnej gęstości kości o ok. 2-6% w ciągu roku. Natomiast siedzący tryb życia w bardzo szybkim tempie spowoduje utratę masy kostnej. Aby wzmocnić nasz układ kostny, należy wykonywać ćwiczenia z odpowiednim obciążeniem albo ćwiczenia oporowe na przyrządach lub z pomocą drugiej osoby. Zaleca się również treningi aerobowe tj. spacery, jogging oraz wzmacniające np. fitness. Ważne jest, aby w prawidłowy sposób równoważyć wykonywane ćwiczenia i pamiętać o systematyczności.
Bibliografia:
- Kopiczko A.: Aktywność fizyczna a gęstość mineralna kości u kobiet., Żywienie Człowieka i Metabolizm, 2012 r., XXXIX, nr 2, str. 123-131.
- Górski J.: Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011, 2012.
- Owecki M., Horst-Sikorska W., Baszko-Błaszczyk D., i wsp.: Wpływ diety i aktywności fizycznej na przebieg i leczenie osteoporozy., Polski Merkuriusz Lekarski, 2002, XII, 78, str. 473-476.
- Pawlikowski A.: Pozytywny wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka., SOSW w Toruniu, dok. elektr. http://www.sosw.torun.pl/publikacje_pliki/Pozytywny%20wplyw%20aktywnosci%20fizycznej.pdf
- Żuk T., Dziak A., Gusta A.: Podstawy ortopedii i traumatologii., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1980 r.
- Brich K., MacLaren D., George K.: Fizjologia sportu. Krótkie wykłady., Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2008.
- Bury E.: Wpływ aktywności ruchowej na zdrowie i profilaktykę chorób cywilizacyjnych., dok. elektr., http://www.zseslupca.amm.net.pl/Publikacje/referat-wf.htm