„Ruch to zdrowie.
A jeżeli ruch jest czynnikiem zdrowia,
to brak ruchu jest czynnikiem usposabiającym do choroby.”
Dega
Aktywność fizyczna jest jednym z fundamentalnych czynników warunkujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka. Już od wieku niemowlęcego, dziecko adaptuje się do życia w społeczeństwie przez rozwój swojego układu ruchowego, m.in. przez naukę chodzenia. Program edukacji wczesnoszkolnej oraz szkolnej również obejmuje zajęcia z aktywności fizycznej by ułatwić młodym organizmom przechodzenie przez wiek dorastania i dojrzewania, charakteryzujący się dynamicznym rozwojem całego ciała, a w szczególności układu kostno-stawowego i mięśniowego. W wieku dorosłym, stopień aktywności fizycznej nie jest już stymulowany przez osoby trzecie, ale zależy od mobilizacji i zaangażowania samych dorosłych.
Każdy człowiek, niezależnie od wieku, płci czy sytuacji społecznej, powinien zapewnić sobie odpowiednią dawkę ruchu, wpływającą na poprawę jakości codziennego życia. Definicja aktywności ruchowej nieodłącznie wiąże się z pojęciem sprawności fizycznej. Niewątpliwie, aktywność ruchowa jest najistotniejszym wyznacznikiem jakości oraz poziomu rozwoju sprawności fizycznej organizmu. Przyczyną tej zależności jest fakt, że w organizmie pod wpływem ruchu, dochodzi do wielu zmian w obszarze czynnościowym i fizjologicznym. Niezależnie od wieku, zarówno niedobór, jak i nadmiar aktywności ruchowej, może być powodem zaburzeń prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Regularna aktywność fizyczna ma niezmiernie istotne znaczenie w poprawie wydolności krążeniowo-oddechowej. Prawidłowo funkcjonujący układ krążenia stanowi swego rodzaju asekurację dla całego organizmu i zmniejsza ryzyko zapadalności na choroby cywilizacyjne m.in. miażdżycę, nadciśnienie tętnicze czy chorobę niedokrwienną mięśnia sercowego. Wydolność układu oddechowego ma ogromny wpływ na stopień dotlenienia tkanek, a tym samym ich odżywienie. Działanie układu krążeniowo-oddechowego jest wymiernym parametrem zdolności do podejmowania wysiłku oraz czasu jego trwania. Dlatego też, na podstawie badań układu krążeniowego i oddechowego, można ocenić kondycję fizyczną jednostki.
Poprzez swój pozytywny wpływ na ogólne funkcjonowanie organizmu, można stwierdzić, że aktywność ruchowa bezpośrednio wpływa także na samoocenę jakości życia. Widoczna łatwość podejmowanego wysiłku fizycznego, może zmienić postrzeganie powierzonego nam zadania. W związku z tym, ocena naszej sytuacji życiowej, może ulec zmianie na lepsze. Dlatego też, promowanie regularnej aktywności fizycznej wśród dorosłych kobiet i mężczyzn, dzieci oraz u osób starszych jest uzasadnione.
Rys. Zależność między wysiłkiem, a występowaniem chorób
Trening zdrowotny, o umiarkowanej intensywności, powinien być podejmowany przez osoby dorosłe 3-5 razy w tygodniu, przez ok. 30-50 min. Jest to minimalna dawka ruchu, która niewątpliwie zapewnia lepsze funkcjonowanie organizmu oraz stanowi pewnego rodzaju formę profilaktyki przed problemami zdrowotnymi. W codziennej aktywności ruchowej, w szczególności zaleca się realizowanie treningów o charakterze aerobowym, inaczej cardio (z ang. cardiovascular – sercowo-naczyniowy). Są to wysiłki, podczas wykonywania, których tętno powinno być utrzymane w granicach ok. 60-65% maksymalnej liczby skurczów serca na minutę. Docelowe tętno wysiłku aerobowego wylicza się dla każdego indywidualnie, wg wzoru: (220-wiek) x 65%. Najczęściej rekomendowanymi i powszechnymi sportami aerobowymi są m.in. jogging, zajęcia typu fitness, pływanie czy jazda na rowerze.
Dzisiejszy świat, rządzony konsumpcją dóbr i usług, zmusza dorosłych ludzi do skoncentrowania się raczej na pozyskiwaniu dóbr materialnych niż na samorozwoju. W rezultacie, dbanie o swoją kondycję schodzi na dalszy plan, co może powodować niekorzystne zmiany w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Wygospodarowanie czasu na aktywność fizyczną dla wielu z nas jest niezwykle trudne. Często nie zdajemy sobie sprawy, że rezultatem braku aktywności fizycznej mogą być trudności z wykonaniem codziennych obowiązków. Dlatego warto pamiętać, że jedynie optymalny i systematycznie podejmowany wysiłek fizyczny, przyczynia się do powstawania wielu korzystnych zdrowotnych zmian w organizmie człowieka. Do dzieła!
Bibliografia:
- Brich K., MacLaren D., George K.: Fizjologia sportu. Krótkie wykłady., Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2008.
- Główny Urząd Statystyczny, Informacje i opracowania statystyczne,: Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2008 r., Warszawa, 2009r. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/kts_Uczestnictwo_pol_w_sporcie_w_2008r.pdf
- Osiński, W.: Definicja aktywności fizycznej i ogólne klasyfikacje metod jej oceny., Antropomotoryka. Wydanie II rozszerzone. AWF Poznań, 2003r.
- Żołnierczuk-Kieliszek D., Kulik T. B., Pacian A. i wsp.: Wykształcenie i status zawodowy, a jakość życia kobiet w wieku około- i pomenopauzalnym., Medycyna Ogólna, 2010r.
- Wytyczne UE dotyczące aktywności fizycznej (2008). Zalecane działania polityczne wspierające aktywność fizyczną wpływającą pozytywnie na zdrowie. Bruksela: Czwarty projekt skonsolidowany, zatwierdzony przez Grupę Roboczą UE „Sport i Zdrowie”, http://ec.europa.eu/sport/documents/pa_guidelines_4th_consolidated_draft_pl.pdf